لاریجانی زمانی سکانداری پرونده هسته ای را بر عهده گرفت که حجم عظیم تعهدات تیم سابق هسته ای، تعلیق تمام فعالیت های هسته ای حتی در محدوده آزمایشگاهی، پذیرش اجرای پروتکل الحاقی بدون تصویب مجلس و... چشم انداز نامطلوبی از فرجام پرونده هسته ای کشورمان ترسیم کرده بود.

لاریجانی اما در ماههای اول مسئولیت جدیدش، تهدیدهای غرب برای فرستادن پرونده هسته ای ایران از آژانس به شورای امنیت را به مضحکه گرفت و تصریح کرد: غربی ها خیال نکنند با نشان دادن لولوی شورای امنیت ایران رو به قبله دراز می کشد!

وی در مدت 26 ماه مسئولیت خود در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی توانست با برنامه ریزی مناسب، ضمن حفظ قاطعیت، تهدیدهای پیش رو را نیز پشت سر گذارد. شاید بتوان رفع تعلیق از تأسیسات هسته ای کشور، راه اندازی آبشارهای سانتریفیوژ و وصول به حد صنعتی غنی سازی اتمی را مهمترین دستاوردهای وی در این دوره دانست.

اما بی تردید مهمترین مسئولیت لاریجانی جبران عقب افتادگی های سابق در روند مذاکرات بوده است. تیم جدید، جایگزین گروهی می شد که برخی اعضاء آن، اسناد سری و به کلی محرمانه کشور را از طریق سفارت انگلستان به خارج منتقل کرده و حتی از افشای جزئیات گفت و گو های مقامات داخلی درباره استراتژی های آینده نظام نیز دریغ نکرده بودند. به این دلیل می توان لاریجانی را مرد دوران گذار نامید؛ مردی که در دوران 26 ماهه تصدی بر دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی به خوبی از عهده وظایف خود برآمد.

اما این، همه خواسته های احمدی نژاد در زمینه دیپلماسی خارجی نبود؛ او خلاصه دیدگاه سیاست خارجی اش را در در اولین کنفرانس خبری اعلام کرده بود: غرب باید از برج عاج پایین بیاید و به ملت ایران احترام بگذارد.

رئیس جمهور در طول این دو سال و اندی، با پافشاری بر موضع قبلی خود، از خارج شدن دیپلماسی خارجی ایران از انفعال خبر داد و در تابستان گذشته از آغاز دوران جدید در مسیر فعال سازی دستگاه دیپلماسی.

سعید جلیلی، مرد باسابقه سیاست خارجی احمدی نژاد، اکنون عهده دار فاز بعدی فعال سازی دیپلماسی کشور شده است. وی که تحصیلات خود را تا مقطع دکتری علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق (ع) به پایان رسانده، سابقه ای 18 ساله در وزارت خارجه دارد.

جلیلی در دورانی که برخی افراد تحصیل در دانشگاه را، بر جنگ مقدم می دانستند، با جمع میان این دو مقوله، در راه آرمان های خود حتی پای راستش را در عملیات کربلای 5 تقدیم انقلاب کرد.

وی در بازگشت، رساله دکترای خود را با عنوان "اندیشه سیاسی در قرآن" به رشته تحریر درآورد؛ رساله ای که پروفسور حمید مولانا، در مقدمه ای که بر آن نوشت، به تجلیل از شخصیت این دانش آموخته اقدام کرد.

سعید جلیلی، در سال 68 به وزارت امور خارجه رفت و بعد از یک دوره 2 ساله، ریاست اداره بازرسی وزارت خارجه را بر عهده گرفت. در طول 6 سال تصدی این مسئولیت، با ریز فعالیت و عملکرد صدها دیپلمات کشور و رویه های دستگاه دیپلماسی آشنایی کامل یافت.

پس از دوم خرداد 76 و تغییر اتوبوسی مدیران، وی به اداره آمریکای وزارت خارجه منتقل شد و معاونت این اداره را بر عهده گرفت. در سال 80 نیز به دفتر مقام معظم رهبری رفت و در سمت مدیریت بررسی های جاری دفتر رهبر انقلاب به ادامه خدمت مشعول شد.

جلیلی که پس از انتخابات سوم تیر به عنوان گزینه مطرح و مورد نظر رئیس جمهور برای تصدی وزارت امور خارجه مطرح بود، بنا به پاره ای مصالح عهده دار مهمترین معاونت وزارت خارجه، معاونت اروپا و  آمریکا شد. ضمن آنکه در طول این دوره، ارتباط علمی خود با نهاد دانشگاه را قطع نکرد و به تدریس در دانشگاه ادامه داد.

در ابتدای نیمه دوم فعالیت دولت نهم و زمانی که نظام از مستحکم ترین وضعیت در طول تاریخ انقلاب برخوردار است، فاز بعدی فعال سازی دستگاه دیپلماسی کشور کلید خورده است. در این بین، به نظر می رسد، برخی تحلیل ها حتی از سوی سیاسیون با سابقه کشور درخصوص این جابجایی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ناشی از نوعی شتابزدگی می باشد و ارائه تحلیلی جامع از رویکردهای دبیر جدید نیازمند گذر زمان است.