86/12/29
7:5 ص
بازخوانی شخصیت و رفتار سیاسی مصدق السلطنه
مصدق در ملاقات با سفرای آمریکا و انگلیس
محمد مصدق در حدود سال 1261 ش در یک خانواده‌ی اشرافی متولد شد. پدرش، میرزا هدایت‌الله دفتری بود. میرزا هدایت‌الله در سال 1290ق (1252ش) در سن هفتاد سالگی از طرف ناصرالدین شاه به وزیر دفتری ملقب گردید. در این زمان، وزیر مالیه معیرالممالک بود.
مادر مصدق نجم‌السلطنه، دختر فیروز میرزا پسر عباس میرزا، نایب‌السلطنه بود. نجم‌السلطنه با سه کارگزار دربار قاجار، ازدواج کرد. ازدواج اول او با مرتضی قلی‌خان وکیل‌الممالک ثانی، حاکم ایالت کرمان و دومین ازدواج او با میرزا هدایت‌الله و ازدواج سوم او با میرزا فضل‌الله وکیل‌الملک تبریزی، رئیس دفتر مظفرالدین‌میرزا و بعداً وزیر خلوت مظفرالدین شاه بود. علت هر سه ازدواج، فوت همسر در اثر کهولت سن بود.
مصدق طبق سنت بوروکراسی طبقاتی قاجاریه «و بعد از تحصیلات معمول در کشور، در شوال 1314 قمری (1275 شمسی) متصدی استیفای خراسان که یکی از مشاغل مهمه‌ی وزارت دارایی بود گردید» او در این زمان، حدود 15 سال داشت.
تحصیلات
مصدق در اوایل افتتاح مدارس جدید از اوایل سال 1281 قسمتی از وقت خود را صرف تحصیلات جدید نمود و پس از ده سال، برای تحصیلات عالیه رهسپار اروپا گردید. دو سال در مدرسه علوم سیاسی پاریس تحصیل کرد و به دلیل بیماری به ایران بازگشت و پس از توقفی کوتاه، مجدداً عازم اروپا شد و در دانشگاه نیوشاتل سوئیس به درجه‌ی دکتری حقوق نایل آمد. موضوع رساله‌ی دکتری وی که دانشکده‌ی حقوق تصویب کرده بود «وصیت در حقوق اسلامی» بود.
وی در بازگشت، یکی از کارمندان عالی‌رتبه‌ی دولت شد و در سمت‌های معاونت وزارت مالیه و ریاست اداره‌ی کل محاسبات خدمت کرد. مصدق پس از مدتی عازم اروپا شد. وی علت رفتن به اروپا را چنین تشریح می‌کند: برای همکاری با دولت وثوق‌الدوله از من دعوت شد. «چون نمی‌خواستم در آن دولت کاری قبول کنم، موافقت خود را موکول به استخاره نمودم، ولی عصر آن روز که وزرا به فرح‌آباد رفتند به عرض شاه رسانیدند و مرا در مقابل کاری انجام شده قرار دادند، که چون حدود پنج سال، دو فرزندم در اروپا بودند و ندیده بودم، از قبول کار معذرت طلبیدم، از ایران رفتم و متجاوز از یک سال در سوئیس به سر بردم.»
وی در زمان مشیرالدوله (1299ش) به وزارت دادگستری منصوب شد و از او دعوت شد تا از اروپا به ایران بیاید. چون از طریق بندر بوشهر وارد ایران شد، بنا به دلایلی که بحث خواهیم کرد، والی فارس شد.
پیام رسان
بیانیه...
