زندگینامه
شهید محمد جواد باهنر در سال 1312 ش در «محله شهر» کرمان دیده به جهان گشود. وی در پنج سالگی برای فراگیری قرآن به مکتب خانه رفت و از حدود 11 سالگی، وارد مدرسه معصومیه کرمان شد و تعلیم دروس حوزوی را در آن جا آغاز کرد. همچنین وی در کنار دروس رسمی حوزوی، به فراگیری تحصیلات جدید پرداخت و به صورت متفرقه، در امتحانات آن شرکت می کرد. شهید باهنر در سال 1332 ش، برای ادامه تحصیلات دینی عازم شهر مقدس قم گردید و با سکونت در مدرسه فیضیه، از محضر اساتیدی چون آیت الله سلطانی، آیت الله مجاهدی و شیخ محمد جواد اصفهانی بهره ها برد. هم چنین وی ضمن بهره مندی از درس خارج فقه آیت الله بروجردی، به مدت هفت سال نیز از درس خارج فقه و اصول امام خمینی (ره) و شش سال نیز از فلسفه و تفسیر علامه طباطبائی (ره) بهره گرفت. ایشان در تحصیلات دانشگاهی هم موفق بود و توانست تا کارشناسی ارشد علوم تربیتی و دکترای الهیات پیش رود.

فعالیتهای فرهنگی
شهید باهنر در سال 1342 ش، علیرغم مخالفت ساواک، به استخدام آموزش و پرورش درآمد. وی علاوه بر تدریس، با دفتر تبلیغات و برنامه ریزی آموزش و پرورش همکاری نزدیک داشت و برنامه های تعلیمات دینی کلاسهای مختلف تحت نظر او تهیه و تنظیم می گردید. هم چنین وی در زمینه علوم دینی، به تألیف کتابهای درسی مورد نظر برای تدریس در سطوح مختلف آموزشی اقدام کرد و در این زمینه، حدود چهل کتاب و جزوه به رشتة تحریر درآورد. حتی در زمانی که به واسطه فعالیت های خویش، علاوه بر اصلاح کتابهای درسی، از سخنرانی هم منع شده بود، ‌با یاری خداوند و کمک و مساعدت همفکران خود،‌ به تامین و راه اندازی دفتر و نشر و فرهنگ اسلامی، مدرسه رفاه، مدرسه راهنمایی مفید و تعدادی دیگر از مراکز فرهنگی مذهبی پرداخت.

فعالیتهای سیاسی
شهید باهنر مجاهد در راه خدا بود که از همان جوانی، نمی توانست در معرض خطر قرار گرفتن اسلام را تحمل کند و از راههای مختلف، به مبارزه با طاغوت زمان می پرداخت. او چندین بار به واسطه فعالیتهای سیاسی ـ مذهبی روشنگرانه خود، توسط رژیم وقت دستگیر شد،‌ ولی همچنان بر اعتقادات خویش تاکید می ورزید. وی پس از آزادی از زندان در سال 1357، به همراه شهید بهشتی و برخی شخصیت های دیگر با تشکیل حزب جمهوری اسلامی، رسماً فعالیت خویش را آغاز کرد. شهید باهنر پس از شهادت مظلومانه دکتر بهشتی،‌ به دبیر کلی حزب جمهوری اسلامی انتخاب گردید و تا زمان پذیرش نخست وزیری، این مسؤولیت مهم را بر عهده داشت. به این ترتیب، او تا لحظه شهادت خدمات ارزنده قابل توجهی را به مردم ایران ارائه کرد. روحش شاد و راهش پررهرو باد.

شهادت پرافتخار
به دنبال برکناری بنی صدر از مقام ریاست جمهوری و انتخاب شهید رجایی به عنوان رئیس جمهور، دکتر باهنر در سال 1360 به نخست وزیری انتخاب شد.
متاسفانه کابینة ایشان مدت زمان زیادی نتوانست به حیات خود ادامه دهد و در تاریخ هشتم شهریور سال 1360، منافقان، دفتر ریاست جمهوری را منفجر کردند و در نتیجه، رئیس جمهور و نخست وزیر به شهادت رسیدند. به دنبال شهادت این دو شخصیت برجسته انقلاب، امام خمینی طی بیاناتی در جمع اقشار مختلف مردم فرمودند: «آقای رجای و آقای باهنر، هر دو شهیدی هستند که با هم، در جبهه های نبرد با قدرت های فاسد هم رزم بودند».

نگرشی به دیدگاههای شهید باهنر

شهید باهنر و رسالت وسایل ارتباط جمعی: هر کسی که خبری می دهد، قضاوت می کند، تحلیل می کند، اول باید رسالت و مسئولیت خود را دربرابر انقلاب احساس کند ، ما نباید آن خفقان ها، نکبت ها و خواری ها را در رژیم گذشته فراموش کنیم.
شهید باهنر و نسل جوان: امروز هم انتظار از این نسل پاک و معصوم می رود که خودش را از آلودگی حفظ کند و بداند که سم پاشیهایی در جامعه وجود دارد . در جبهه های محروم کوشا باشند و خود را بسازند و آماده کنند برای اداره آینده جمهوری اسلامی، که آینده تاریخ نگران این نسل هوشیار انقلابی است.
شهید باهنر ورسالت مقام معلم: معلم ِ مکتبی ، کسی است که خوب تدریس کند، نظم وانضباط را دقیقاً رعایت کند و در انجام وظایف خود، کوتاهی نکند وبرخوردش با دانش آموزان ازنظر اخلاقی، برخوردی اسلامی باشد. درعین حال باید فکر و اندیشه اش در جهت اسلام و معیارهای ارزشی اسلام باشد. به انقلاب ، مؤمن باشد و انقلاب اسلامی را که خون بهای هزاران شهید است، پذیرفته و از مفاسد اخلاقی ، پیراسته باشد.
شهید باهنر و قانون: چیزی که مهم است و رعایت آن پیام خون شهیدان را مسجـّل می کند، رعایت شدید مرزهای قانون و حرکت در محدوده اختیارات است نه بیش از آن.
شهید باهنر و جهاد علمی: اسلام اصیل برای گسترش علوم و تشویق به اندیشه تحقیق، تفکر و کاوش های بیشتر ، وارد عرصه خواهد شد و ما در آینده محیط بهتری برای تلاش های علمی خواهیم داشت.
شهید باهنر و تربیت نسل آینده: آیا وقت آن نرسیده است که بدانیم در مقابل انقلاب ، رسالت بزرگی داریم، مسئولیت هایمان زیادتر شده و وظایف بیشتری داریم. انقلاب و شکوفایی آن، رسالت ساختن و پرداختن و پیراستن فرزندانمان را به عهده ما گذارده است .
شهید باهنر و روشنفکران: روشن فکر به اصطلاح اسلام آن انسانی است که اندیشه اش آزاد از هواها و هوس ها و آزاد از کوران های تند ، آزاد از خودباختگی ها در برابر قدرت ها و در برابر رهاوردها، آزاد از هوس بازی ها و سود پرستی های درونی ، آزاد از گرایش های قطبی در محیط ، بتواند بیندیشد . فکر کند وحقیقت را کشف کند و واقعیت را بفهمد.
شهید باهنر و پیام انقلاب: انقلاب و پیام انقلاب ما پیام عدالت ، برابری ، برادری ، خداپرستی ، آزادی ، پیام شرف و مبارزه با ظلم و طاغوت و آزادی انسان های مستضعف جهان از زیر ظلم طاغوتیان و استکبار جهانی است.
شهید باهنر و مدارس: تا مدارس ما اصلاح نشود انقلاب ما ضمانتی برای تداوم ندارد.
شهید باهنر و انسان سازی: این نیروهایی که ساخته می شود به هراندازه که خوبتر ساخته بشود سرمایه جامعه ماست، سرمایه انقلاب ماست، سرمایه راه ماست، هر چه انسان های پاک تر، جدی تر، خالص تر، با ایمان تر و فداکارتر بسازیم، سرمایه خود ماست و سرمایه آینده ماست چون جان ماست، هویت ماست، همه چیز ماست بنابراین این مراقبت ها ، این محاسبه ها ، این تصفیه ها و این تزکیه های درونی لازم است.
شهید باهنر و دانشگاه: هدف دانشگاه های ما باید ساختن انسان ها [و] ، بارور کردن فکر و اندیشه آنها باشد، به گونه ای که انسان الهی بتواند در اینجا شکوفا بشود و ساخته بشود و راه برای تکامل و کمال و پرزدنش به سوی فضائل معنوی و کمالات لایتناهی انسان باز باشد. انسان در بـُعد ملکوتیش تجلی کند و آنچه را که اسلام به عنوان معیارهای اصلی انسان می شناسد اینها را بارور کنیم.
شهید باهنر و امام راحل (ره) : او چنان اوج روحی به انسان می داد که احساس می کردیم دیگر تهی از تمامی این تعلقات مادی می باشیم و پروازی روحی بما دست می داد.
شهید باهنر وسیاست خارجی : آنچه مبنای کار ما قراردارد اینست که نوع رابطه ما با کشورهای غربی یا با هر ابرقدرتی ، رابطه سلطه گر و سلطه پذیرنباشد، رابطه ابرقدرت با یک محکوم نباشد. ما در صدد نفی روابط نیستیم ، ما که نمی خواهیم در دنیا منزوی باشیم، این اصلا مسئله ای عادلانه نیست و با هیچ منطقی درست نیست و قطع رابطه یا منزوی شدن برایمان مطرح نیست مگر اینکه در زمینه ای قطع سلطه با قطع رابطه مرتبط باشد.
شهید باهنر و نفی سلطه: ما معتقدیم که باید در سطح بین المللی روابطی عادلانه و هماهنگ و متقابل بین کشورها وجود داشته باشد. با رابطه ای که براساس سلطه و دخالت نابجا باشد به شدت مخالفت می کنیم، بنابراین ما با هر ابرقدرتی که بخواهد به غارتگری و نفوذ در نهادهای سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی ما بپردازد، مبارزه خواهیم کرد و در برابر هر قدرت و یا ابرقدرتی که بخواهد رابطه حاکم با محکوم و غارتگر با ستمدیده را داشته باشد به مبارزه برمی خیزیم. برای ما مسئله شرق و غرب مطرح نیست، برای ما مسئله حقوقی ملی وانسانی و آزادی و استقلال مطرح است.
شهید باهنر ورسانه ها: رسانه های گروهی ، نیروی بزرگی در خدمت یک نظام هستند ونفعشان از ارتش هم برای حفظ یک نظام و گسترش آرمان های آن مهمتر است.


به مناسبت ایام شهادت شهید محمدعلی رجایی و یار دیرینش محمدجواد باهنر در حادثه انفجار دفتر نخست‌وزیری تصاویر زیر مربوط به آن شهید بزرگوار منتشر می شود.

مبارزات شهید محمد جواد باهنر با رژیم شاه به روایت اسناد ساواک