گروه اقتصادی- عطاء بهرامی: در تمام بحث هایی که تا کنون از سوی منتقدین سیاستهای دولت موجود مطرح شده هیچ جمله ای بیشتر از "بر خلاف موازین علمی اقتصادی و یا اتفاق نظر کارشناسان"، دیده نمی شود. کسانی که با ادبیات اقتصادی آشنا هستند به خوبی واقفند که در عرصه علم اقتصاد مانند دیگر علوم انسانی وحدت نظر بین علمای این علم وجود ندارد، آنهم در حوزه تئوریک؛ حال اگر بحث سیاست گذاری مطرح شود، آن هنگام، این اختلاف نظر به شدت افزایش خواهد یافت.

آیا اقتصاددانی وجود دارد که معتقد باشد همه اقتصاددانان از نحله های مختلف فکری مانند نئوکلاسیک، کینزی، نهادگرا و یا چپ برای مشکلات مختلف اقتصادی یک راه حل را توصیه می کنند؟ آیا همه اقتصاددانان معتقدند که پول خنثی است و همه آنها تورم را صد در صد یک پدیده پولی می دانند؟ پاسخ همه سؤالات فوق منفی است. اما عده ای از اقتصاددانان کشور هر بار با طرح نامه ای و یا تهیه بیانیه ای از اجماع نظر قاطعانه کارشناسان صحبت می کنند و می گویند این نظرات علمی سالهاست که در محافل دانشگاهی یافت شده و مرتب تاکید می کنند که نیازی به یافتن راه حل های نو وجود ندارد.

امروزه این گفتمان در محافل علمی اقتصادی بیش از سایر نظرات طرفدار دارد که هر جامعه ای حکایت خود را دارد و الگوهایی که کشورهای مختلف صنعتی برای اقتصاد خود انتخاب کرده اند، با یکدیگر متفاوت است. ساختار اقتصادی ژاپن با آلمان و امریکا کاملاً متفاوت است؛ الگوی اقتصادی چین با انگلستان تفاوت دارد و... این تفاوت را در همه جا می توان مشاهده کرد و کشورهایی که به صورت تقلیدی با مشکلات اقتصادی خود برخورد کرده اند، اصلاً موفق نبوده اند. نباید بین کلیات نسبی علم اقتصاد مانند قانون تقاضا، نظریه مقداری پول و... با حوزه سیاستگذاری، اختلاط ایجاد کرد. سیاستهای اقتصادی ترکیبی از مدیریت نهادها و درک لحظه ای اقتصاد است نه صرفاً سیاستهای پولی و مالی. مدیریت صحیح و افزایش سهم بهره وری در رشد که فاکتور بسیار ارزشمندی است، اهمیت دارد و نمی توان به صورت چشم بسته برای رشد بیشتر تمام توجه را به نقدینگی بدون توجه به بخش های مختلف اقتصادی معطوف کرد؛ ممکن است برخی بخشها کمبود نقدینگی داشته باشند و در بخشهای دیگر نقدینگی زیادی انباشته شده باشد که در ایران چنین بوده است. به همین دلیل رابطه فیشر برای اقتصاد ایران جوابگو نبوده است.

در این نوشتار تلاش می کنیم به دور از هر گونه پیش داوری و با معیارهای علمی به بررسی محتوای نامه اخیر دکتر ستاری فر بپردازیم.

در نامه اخیر رئیس اسبق سازمان مدیریت و برنامه ریزی از کار کارشناسی و دقیق برای اداره کشور در گذشته سخن به میان آمده است. اگر برای تدوین برنامه های پنج ساله و در نظام بودجه ریزی کشور اینهمه کار دقیق و کارشناسی انجام می شده است، پس چرا ثمرات آن را در کشور شاهد نبوده ایم. آیا کسی می تواند بین نظام بودجه ریزی کشور و برنامه های پنج ساله یک رابطه منطقی پیدا کند؟ ایراد بزرگی که همیشه به برنامه های پنج ساله و بودجه سالانه وارد بوده، عدم ارتباط و هماهنگی آنها بوده است. مگر نه اینست که در هیچ دوره ای اهداف تدوین شده در برنامه های پنج ساله حتی تا حد 30 درصد هم تحقق پیدا نکرده است؟ با این سابقه فاجعه بار در نظام برنامه ریزی ایران و تدوین برنامه های غیر واقع بینانه و همچنین اجرای بسیار بدتر، چه اصراری بر تکرار این مکررات است که ما برنامه را با نظرات دقیق کارشناسی تدوین می کردیم و دولت باید آنها را صد در صد اجرا کند.

متاسفانه دولت در سالهای پیش، غیر از سیاستهای پولی و مالی هیچ استراتژی خاصی نداشته است و اگر کسی مدعی داشتن استراتژی است، بدون کلی گویی و شعارهایی مانند اینکه ما داشتیم وابستگی به نفت را از بین می بردیم و... اقامه دلیل کند. استراتزی به معنی میزان حجم پول و سخن گفتن از "دولت بزرگ دولت بدی است"، نیست. وقتی دولتی استراتژی خود را توسعه صادرات قرار می دهد، طیف وسیعی از برنامه ها مانند تخصیص اعتبارات به صادرکنندگان، حذف بوروکراسی زائد بر سر راه صادرات، حذف موانع غیر تعرفه ای، کاهش تعرفه بر صادرات و افزایش نرخ ارز برای ارزان شدن کالاهای ساخت داخل را به اجرا می گذارد. کدامیک از این برنامه ها در گذشته انجام شده است؟ مگر نه اینکه با صدور هر کالا مانند حبوبات، تخم مرغ و... و اندکی افزایش در قیمت آنها به جای اینکه به بازار فرصت داده شود تا با استفاده از سود اقتصادی ایجاد شده و ورود تولید کنندگان خلأ را پر کند و باعث اشتغال در کنار گشوده شدن بازارهای منطقه ای بر روی کالاهای ساخت داخل شود، جلوی صادرات گرفته می شد.

برنامه های پنج ساله را نتیجه تفکر کارشناسی کل کشور دانستن غیر از یک قلب حقیقت آشکار چیز دیگری نیست. برنامه های پیشین حاصل کار گروهی معدودی از کارشناسان بوده است که برای سالها مخالفین برنامه ها را از میدان بیرون کرده و به آنها اجازه اظهار نظر نمی دادند. آیا همه ظرفیت فکری نظام با برنامه تعدیل اقتصادی موافق بودند؟ مطمئنا خیر؛ برای سالهای متمادی گروه معدودی که بر نظام برنامه ریزی کشور حاکم بودند از بین اقتصاد خوانده های معتقد به سیاستهای آزادسازی سریع و شوک درمانی انتخاب می شدند. همین اقتصاد خوانده ها بودندد که برنامه تعدیل اقتصادی و تثبیت نرخ ارز را در هر دوره با آب و تاب دنبال می کردند.

بارها به دولت نفتی و رانتی اشاره می شود که البته به 60 ساله بودن آن نیز بارها تصریح شده است. کسی که با برنامه ریزی دقیق می تواند برای بیست سال بعد پیش بینی و برنامه ریزی کند باید بتواند با دقت مشخص کند که سهم دولت نهم در این رانتی بودن و نفتی بودن چقدر است؟ چگونه به این نتیجه رسیدید که باید دولت نهم را از دولتهای دیگر مقصرتر بدانید؟ از این دوره 60 ساله رانتی بودن و نفتی بودن 16 سال آن در دوره همفکران رئیس اسبق اتفاق افتاده است؛ در دوره حضرتعالی و سایر تصمیم گیران سابق چقدر به این رانتی بودن اضافه و یا کم شد؟ اگر به حجم دولت در سال 68 و 84 نگاهی بیاندازیم و آنها را یکدیگر مقایسه کنیم به خوبی به بسیاری از حقایق دست خواهیم یافت و خواهیم دید که حجم دولت در زمان رئیس اسبق نیز افزایش یافته است.

بحث مربوط به اینکه کشورهای دیگر برای بدست آوردن 140 میلیارد دلار باید چه کار کنند؟، بحث درستی است اما با طرح این بحث چه چیزی قرار است روشن شود؟ ایران از کشورهای غیره و ذلک که جلوتر بود، عقب افتاده است. منظور شما که این نیست این عقب افتادگی در دو سال اخیر اتفاق افتاده است. بدتر از آن به شکلی که ناشی از بی خبری از اوضاع اقتصاد سیاسی جهانی است، ترکیه را مثال می زنید. اولین اصل برای هر کشوری که خواهان رشد اقتصادی است، اینست که دلیل رشد اقتصادی همه کشورها را ناشی از یک عامل نداند؛ اگر چنین باشد، خطای بزرگی اتفاق افتاده است که باعث همه این عقب ماندگیها همان خطاست. در دوران مشروطه که دبستانها؛ مدارس به سبک اروپایی؛ تازه در ایران راه افتاده بود مردم ایران به تبعیت از نخبگان فکر می کردند که اگر این بچه ها که از ریاضی و ادبیات گرفته تا تاریخ و جغرافیا چیزهایی می دانند، بزرگ شوند، ایران نیز مانند کشورهای اروپایی پیشرفت خواهد کرد. در آن موقع، سفرای کشورهای اروپایی در ایران نسبت به این ساده نگری هشدار می دادند. آن نسل بزرگ شد و مرد و نسلهای بعد نیز از راه رسیدند ولی خبری نشد. راز این عقب ماندگی در نادیدن تفاوت جوامع مختلف است. رشد اقتصادی ترکیه قبل از هر چیز به خاطر انتقال صنایع آلمان به این کشور و کشورهای اروپای شرقی است که به خاطر کاستن از هزینه ها برای حفظ توان رقابت در بازارهای جهانی اتفاق افتاده است (چنانکه شاهدیم هم ترکیه و هم سایر کشورهای اروپای شرقی در 3 سال خیر رشد بالایی داشته اند) و نه برنامه ریزی دقیق سازمان مدیریت و برنامه ریزی ترکیه. نمی خواهیم و نباید همه چیز را به خارج و یا داخل نسبت داد ولی باید همه عوامل دخیل را در نظر گرفت. رشد برونزا با رشد درونزا هر کدام داستان خود را دارد.

برای هزینه درآمدهای نفتی دادن اعتبار به بخش خصوصی را کار درستی می دانید و در منقبت اقدامات خود به ارائه 8 میلیارد دلار از صندوق ذخیره ارزی برای تثبیت نرخ ارز اشاره می کنید. اولاً منظور شما از بخش خصوصی کیست؟ ثانیاً چرا شما دادن مبالغ هزار میلیارد تومانی به یک نفر را وام به بخش خصوصی می دانید اما وام به بنگاههای زود بازده را وام به بخش خصوصی نمی دانید؟ قسم دوم وامها بسیار بیشتر از قسم اول به سود بخش خصوصی که متشکل از همه مردم ایران است، می شود. در گزارش بانک جهانی با تشویق اعتبارات خرد(NICRO CREDIT) اعلام شده است که اینگونه اعتبارات می توانند 800 میلیون نفر را در سطح جهان از زیر خط فقر خارج سازند.

و اما نرخ ارز؛ صرف 8 میلیارد دلار برای تثبیت نرخ ارز چه پیامد مثبتی برای اقتصاد ایران داشته است؟ شما و همفکرانتان با سمبل ملی کردن تثبیت نرخ ارز و پول قوی افتخار ملی ضربه ای کاری به اقتصاد کشور وارد آوردید. اگر واردات، تولید کشور را به فلاکت کشانیده است به خاطر ارزش غیر واقعی ریال با هزینه های میلیاردی انجام شده برای تثبیت آن است. در کدام یک از مبانی علمی اقتصاد که مرتب به آنها استناد می کنید افزایش غیر واقعی ارزش پول ملی را برای اقتصاد کشور سودمند دانسته اند؟ نابودی صنایع داخلی پدیده امروز و به خاطر عدم توجه دولت نهم به اصول علم اقتصاد نیست بلکه به خاطر عدم توان رقابت صنایع داخلی به خاطر گران بودن است که در درجه اول از نرخ ارز تبعیت می کند و در مراحل بعد فناوری، رقابتی بودن و... بر آن تأثیر گذار است. رشد اقتصادی شدید امریکا در مقایسه با اروپا به چه دلیل بوده است؟ اقتصاد امریکا که رشد بیشتری را داشته با کاهش ارزش پول (دلار) مواجه شده است؛ حقیقت اینست که امریکا با کاستن از ارزش دلار توانست به این رشد بالا دست یابد. سیاستگذاران گذشته کشور با تثبیت غیرواقعی ریال برای 10 سال و دادن قداست به ارزش ریال که صرفاً یک عدد است و نه بیشتر، باعث شده اند که هر گونه تجدیدنظر در قیمت ارز به ورشکستگی اعتباری انجام دهنده تبدیل شود. باید به این نکته توجه کرد که نرخ ارز بالا یا پایین به خودی خود نه افتخار محسوب می شود و نه مایه سرشکستگی است؛ فقط یک عدد است. همین و بس که می توان با تغییر واحد پول رسمی یک شبه آن را زیرو رو کرد یا بعبارت بهتر سمبل ملی نیست. چیزی که در این میان اهمیت دارد، تأثیری است که بر روی تولید ناخالص داخلی، تراز تجاری، اشتغال و در مجموع متغیرهای کلان باقی می گذارد.

کاهش نرخ ارز باعث شده است که ایران به سرزمین واردات تبدیل شود. ما نمی خواهیم خیلی راحت از افزایش صادرات صحبت کنیم. افزایش صادرات و تولید کالاهایی که بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کنند، امری بسیار پیچیده است که برنامه ریزی طولانی می طلبد اما در مورد باقی ماندن تولید داخل در میدان از همه عوامل دیگر تأثیر گذارتر است.

ابتدا باید این نکته را روشن کنیم که نرخ ارز طی 9 سال گذشته برخلاف نظر عده ای افزایش نیافته است؛ و متأسفانه در ماههای اخیر نیز دولت را به خاطر 2 درصد کاهش اسمی ارزش دلار در برابر ریال سرزنش می کردند؛ در سال 1378 نرخ دلار 790 تومان بوده و حالا 945 تومان است. پس نرخ ارز در این مدت 15 درصد افزایش اسمی داشته است. در بین این سالها به خاطر وجود تورم، ارزش اسمی ریال بیش از 20 برابر شده است؛ بعنوان مثال از سال 1385 تا سال 1386 که نرخ دلار از 925 به 935 تومان افزایش یافته این افزایش اسمی است و نه حقیقی و در حقیقت کاهش است، زیرا در این مدت ما تورم 5/12 درصدی داشته ایم و در حقیقت نرخ دلار 10 درصد کاهش داشته است. پس در حقیقت ریال در برابر دلار و سایر ارزها به شدت افزایش ارزش داشته است. هدف ما اینست که نشان دهیم افزایش ارزش ریال که با صرف هزینه های سنگینی به دست آمده است، برای اقتصاد ایران یک برد محسوب نمی شود و تبعات منفی زیادی به دنبال داشته است.

بدیهی ترین نظر در مورد آثار ارزش پول ملی که بین همه اقتصاددانان در مورد آن توافق وجود دارد، اینست که با افزایش نرخ ارز تولید داخل به خاطر ارزان شدن نسبت به کالای خارجی یا زمینه صادرات بهتری پیدا می کند و یا جایگزین کالای خارجی در بازار داخل می شود. با این شرایط با افتخار از تثبیت نرخ ارز دفاع می کنید؟

حضرتعالی مدام از برنامه های ویژه برای قطع اتکا به درآمدهای نفتی سخن می گویید؛ کلی گویی هیچ دردی از دردهای کشور درمان نمی کند. اگر واقعاً طرحی داشتید در زمان ریاست خود انجام می دادید نه اینکه به دیگران توصیه کنید.

مدام از نفت بشکه ای 100 دلار صحبت می شود. اگر در ارائه اعدادی که کاملاً واضح باشد چیزی به خطا گفته شود، انحراف بزرگی رخ خواهد داد. قیمت نفت برنت را به اوپک و قیمت اوپک را به ایران نسبت دادن چه معنایی دارد؟ نفت در قیمت های حداکثری خود به نزدیک 100 دلار رسید که نفت اوپک هرگز به 90 دلار هم نرسید، هر چند که نفت ایران از نفت اوپک هم ارزان تر است.

توجه به دهک های درآمدی پایین جامعه کار درستی است و انجام آن هم کاملاً واجب است. فاصله دهک های بالا و پایین درآمدی حاصل چه دورانی است؟ چرا باید به سیاستهایی که این اختلاف را پدید آورده است ادامه داد.

مقایسه ایران با نروژ و کویت که ارز حاصل از فروش نفت را از بودجه خارج کرده اند، کاملاً بی معنی است. کویت کشور کوچکی است که با یک سال درآمد نفتی می توان آن را زیرو رو کرد و نروژ هم یک کشور ممتاز جهان اولی است که یکی از بالاترین سطوح رفاهی زندگی را در اختیار دارد و زیرساختهای آن کامل است. در مقابل ایران کشوری است که دارای زیرساختهای بسیار ناقصی است که هزینه های زیادی را می طلبد. شما نیز اذعان دارید که باید زیرساختهای کشور را که برای توسعه امری کاملاً ضروری است، با جدیت بوجود آورد. ایران از نظر حمل و نقل ریلی یکی از فقیرترین کشورهای دنیا است. به این مهم باید حمل و نقل جاده ای و ترکیبی از فوری ترین نیازهای ضروری زندگی را نیز اضافه کرد. مگر طرحهای عمرانی دولت کاری غیر از این انجام می دهد. با این اوصاف مقایسه ایران با کشور نروژ و اصولاً مقایسه هر کشوری با کشور دیگر کاری بی معنی است؛ هیچ کدام از 7 کشور صنعتی با روشی مشابه صنعتی نشده اند.

مرتب ارجاع دادن به "برنامه دقیق (؟!) پنج ساله" برای چیست؟ اگر این برنامه دقیق و کارشناسی است چرا هیچ وقت 30 درصد نیز تحقق پیدا نکرده است؟ آیا نباید پس از تدوین یک برنامه و دیدن نتیجه نامناسب آن، در تدوین برنامه های دیگر در روشهای مورد نیاز بازنگری صورت می گرفت؟ شاید دوستان فکر می کنند که به مانند محتوای برخی کتابهای درسی اقتصاد که برای دهه ها در دانشکده های اقتصاد ایران تدریس می شوند، بالاخره در بلند مدت نتیجه مطلوب به دست می آید!

تورم بخش مسکن در سال 81 از سال 86 بیشتر بود. مگر آنموقع جامعه با منطق اقتصادی و کار کارشناسی اداره نمی شد؟ اگر مشکل فقط در حجم نقدینگی است، پس چرا با این حجم بی نظیر نقدینگی در تاریخ ایران (تعبیر شما) تورم کمتری اتفاق افتاد؟ مسأله اصلی اینست که متاسفانه هیچ توجهی به بخش های مختلف اقتصادی هنگام تزریق نقدینگی نمی کنید و همه را یکدست در نظر می گیرید. اقتصاد ایران به خاطر سیاستهای غلط کلان اقتصادی و نظام بانکی نا کارآمد باعث شده است که حجم زیادی از نقدینگی به بخش های واسطه گری و شبه اقتصادی وارد شود و از سوی دیگر در بخش تولید همیشه کمبود نقدینگی وجود داشته باشد. سیاست جدید دولت در اهدای وام به بنگاههای زود بازده باعث شده است که این روند به سود تولید اصلاح شود و چنانکه می دانیم تحریک تولید به خاطر افزایش عرضه باعث کاهش تورم می شود. به همین دلیل تورمی که برخی در سال 84 و 85 با قطعیت آن را 40 درصد پیش بینی می کردند، اتفاق نیفتاد.

متاسفانه به شکلی عجیب و غیر منصفانه از برنامه های پنج ساله و سند چشم انداز دفاع می شود که با نگاهی گذرا می توان ایرادات زیادی را بدان وارد ساخت. در تدوین سند چشم انداز پیش بینی شده است که میزان استخراج نفت ایران تا سال 1404 به 2/4 میلیون بشکه در روز برسد (البته با ضریب استحصال 15 درصد از چاهها) در حالیکه در عربستان این میزان تا آنموقع 17 میلیون پیش بینی شده است (البته با ضریب استحصال 30 درصد) چرا در تدوین برنامه های دقیق به چنین نابودی گسترده ای در انفال توجه نشده بود. مگر نه اینکه شما معتقدید تمام مجموعه فکری نظام این برنامه ها را تدوین کرده اند؛ استحصال 15 درصدی نفت از چاهها و بی توجهی به رفع آن، نابودی انفال نیست؟

نظر قطعی در مورد "بهترین بودن سیاست صادرات محور" سخن عجیبی است که به کرات عنوان شده است. این فقط یک نظر است و بس. سایر نظریه پردازان اقتصادی نظریات دیگری دارند. عده ای جایگزینی واردات را بهترین سیاست می دانند و... نباید نظر شخصی را به حساب نظر قطعی علم اقتصاد گذاشت.

تأکید بر توجه به همه مردم در استفاده از ثروتهای عمومی، سخن مبارکی است که امیدواریم با توجه به همین قید نظرات کارشناسان ایراد شود و نه چیز دیگری.

شما که به رساندن قیمتهای داخلی بنزین و دیگر سوختها به قیمتهای جهانی تأکید دارید، پس چرا از سیاستهای دولت برای افزایش تدریجی قیمت سوخت پس از فراهم آوردن زمینه های اصلی مانند حمل و نقل عمومی و... انتقاد می کنید؟ اختلاف قیمتها در دوره شما با قیمتهای تقریبی جهانی بیشتر بود یا اکنون بیشتر است؟

لازمه هر بحث سازنده ای پرهیز از وارونه نمایاندن حقیقت و پرهیز از جو سازی است. دولت نهم نیز مانند هر دولت دیگری ضعفها و قوتهایی دارد که باید در فضایی آرام به آن پرداخت تا زمینه اصلاح امور فراهم شود. تأکید بر برنامه هایی که غلط بودن آن بارها اثبات شده است، خدمت به مردم نیست. باید توجه کرد که هر تئوری ای در علم اقتصاد نتیجه تفکر دانشمندی است که در دوره ای با تلاش و کوشش به آن دست یافته و ممکن است در دوره دیگری بی حاصل باشد و هیچ قداستی ندارد. سیاستهای کینزی در دوران رکود بزرگ و تا دهه 70 کارآمد بود اما در دهه 80 کارایی نداشت. هنر یک اقتصاددان فهم شرایط خاص هر کشور و هر دوره و اتخاذ سیاست منطبق با آن است. در دنیا اقتصاددانان زیادی وجود دارند که در طول زندگی در افکار خود تجدید نظر می کنند و به نتایج بهتری دست پیدا می کنند اما در اقتصاد خوانده های ایرانی، این امر دیده نمی شود و به تئوریهای اقتصادی نگاه ایدئولوژیک دارند. این نوع نگاه، باعث عدم انعطاف در نظر و باقی ماندن بر اشتباه می شود. باید با پرهیز از تعصب به تئوریهای اقتصادی -که خود پدیدآورندگان نیز به آنها تا این حد تعصب ندارند-، به دور از بحث های جناحی به پیشبرد اقتصاد کشور کمک کرد. عدم نگاه تعصب آمیز نسبت به تئوریهای اقتصادی و تجدید نظر شجاعانه در برنامه های غلط و استفاده از تمام ظرفیتهای فکری کشور لازمه این کار است.

بیانات مهم رهبر انقلاب در جمع دانشجویان دانشگاههای یزد، بازتاب گسترده ای در سطح رسانه های دنیا داشت.

به گزارش رجانیوز، این رسانه ها، بخش هایی از بیانات ایشان را که مرتبط با برنامه هسته ای جمهوری اسلامی و رابطه با امریکا بود، مورد توجه بیشتری قرار دادند.

خبرگزاری رویترز در گزارشی از تهران نوشت: رهبر معظم ایران روز پنجشنبه اعلام کرد در حال حاضر احیای روابط این کشور با امریکا به ضرر این دولت اسلامی است اما او احتمال این امر را در اینده رد نکرد.

آیت الله خامنه ای که ارشد ترین مقام ایران است همچنین تصریح کرد که تهران برنامه هسته ای خود را که غرب احتمال می دهد هدف از ان دست یافتن به سلاحهای هسته ای است، به حال تعلیق درنخواهد آورد. ایران می گوید هدف برنامه هسته ایش تولید برق است.

امریکا اندکی بعد از انقلاب اسلامی سال 1979 ایران روابط خود را با تهران قطع کرد. این دو کشور بر سر بلندپروازیهای هسته ای ایران و همچنین مناقشه بر سر اینکه چه کسی مسئول خشونتهای عراق است، باهم اختلاف نظر دارند.

(آیت الله) خامنه ای که همچون سایر رهبران ایران اغلب به غرب حمله می کند، اشاره کرد که مثال عراق نشان می دهد که حتی اگر دو کشور ایران و امریکا با هم رابطه داشته باشند، امریکا همچنان یک خطر است.

مقامات ایران و امریکا از ماه مه با برقراری 3 دور گفتگو در بغداد یخهای روابط دو کشور را که قدمتی سه دهه ای دارد، کم کرده اند اما این مذکرات محدود به مسائل عراق بوده است.

کاندولیزا رایس وزیر خارجه امریکا ماه گذشته اعلام کرد اگر ایران برنامه هسته ای خود را متوقف کند، -درخواستی که ایران مکرراً آن را رد کرده است-، واشنگتن آماده داشتن روابط بهتر با ایران است.

رهبر ایران، این پیشنهاد واشنگتن و مسکو را مبنی بر این که ایران بعد از آنکه روسیه در ماه دسامبر شروع به تحویل سوخت هسته ای به اولین نیروگاه هسته ای ایران در بوشهر کرد باید برنامه غنی سازی اورانیوم خود را متوقف کند، رد کرد. او گفت " این مثل آن است که به یک کشور دارای ذخایر عظیم نفت گفته شود باید نیازهای نفتی خود را از خارج تامین کند."‌

امریکا با وجودی که گزارش اطلاعاتی ماه گذشته این کشور اعلام می کرد که تهران برنامه سلاحهای هسته ای خود را در سال 2003 متوقف کرده است، برای اعمال سومین دور تحریمها علیه ایران تلاش می کند.

مقامات ایرانی می گویند این کشور برای سایر نیروگاههای هسته ای که می خواهد بسازد تا بتواند نفت و گاز بیشتری صادر کند به تولید سوخت هسته ای در داخل نیاز دارد.

همچنین خبرگزاری آلمان هم در گزارشی از تهران نوشت: آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم ایران با گفتن اینکه قطع روابط ایران و امریکا قرار نیست ابدی باشد، علائم مثبتی به دولت بعدی امریکا ارسال کرد.

اظهارات آیت الله خامنه ای در حالی عنوان می شود که مرحله مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری امریکا قرار است بزودی در ایالت "ایووا" شروع شود. ناظران می گویند تمایل ایران به سمت نامزد دموکرات باراک اوباما است که آمادگی خود را برای مذاکره با ایران در صورتی که به عنوان ریاست جمهوری انتخاب شود، اعلام کرده است.

آیت الله خامنه ای که بر اساس قانون اساسی ایران نفر اول عرصه سیاسی این کشور است، حرف آخر را در تمام تصمیم گیریهای سیاسی می زند و حتی می تواند تصمیمات رئیس جمهور و مجلس را هم وتو کند.

در حالی که جرج دبلیو بوش رئیس جمهور امریکا ایران را به اتهام حمایت از تروریسم بخشی از محور شرارت توصیف کرده است، تهران نیز امریکا را به عنوان "شیطان بزرگ" و دشمن اسلام و مسلمانان در تمام جهان می شناسد.

آیت الله خامنه ای یکبار دیگر دولت بوش را "شیطان مجسم" که ایران را جدی ترین مانع برای تحقق منافعش در خاورمیانه می داند توصیف کرد. او با اشاره به مناقشه بر سر برنامه هسته ای ایران گفت ملت ایران در نهایت امریکا را مجبور کرد دستاوردهای هسته ای ایران را تأیید کند.

واشنگتن پیوسته ایران را به دنبال کردن یک برنامه سری هسته ای برای مقاصد نظامی متهم کرده است اما یک گزارش اطلاعاتی امریکا که ماه گذشته منتشر شد، اعلام کرد ایران برنامه سلاحهای هسته ای خود را در سال 2003 متوقف کرد و به نظر می رسد اکنون از آن حدی که دولت بوش فکر می کند، عزم کمتری برای ساخت سلاحهای هسته ای داشته باشد.

همچنین خبرگزاری شین هوا نیز از تهران گزارش داد آیت الله سید علی خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران گفت: شرایط موجود برای از سر گیری روابط دیپلماتیک بین ایران و آمریکا زمان مناسبی نیست زیرا این رابطه، سودی برای مردم ایران نخواهد داشت. وی افزود اگر این روابط منفعتی برای ملت ا یران داشته باشد، من اولین کسی خواهم بود که از این روابط حمایت خواهم کرد.

شبکه تلویزیونی العربیه نیز گزارش داد (آیت الله) علی خامنه ای رهبر معظم ایران تاکید کرد از سرگیری رابطه با آمریکا در شرایط کنونی به ضرر ایران خواهد بود.

العربیه افزود: رهبر ایران با این حال گفت که ممکن است در آینده امکان از سرگیری روابط با آمریکا وجود داشته باشد.

روزنامه سعودی عکاظ نیز در گزارشی از تهران به قلم احمد سالم نوشت: (آیت الله) علی خامنه ای رهبر معظم ایران نوشت در شرایط کنونی از سر گیری روابط با امریکا به مصلحت ایران نیست.

عکاظ افزود: (آیت الله) خامنه ای طی سخنانی در شهر یزد گفت شروطی که دولت امریکا تعیین کرده است سبب می شود از سرگیری روابط برای ما در حال حاضر زیانبار باشد. وی افزود قطع رابطه با امریکا یکی از پایه های سیاست ایران است ولی ما هیچ وقت نگفتیم این روابط باید تا ابد قطع باشد.

آسوشیتد پرس نیز از تهران گزارش داد: آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم ایران گفت اگر روابط بین کشورش و دشمن دیرینه آن امریکا به نفع جمهوری اسلامی باشد، وی نخستین کسی خواهد بود که با روابط با واشنگتن موافقت می کند.

رادیو دولتی به نقل از (آیت الله) خامنه ای در جمع گروهی از دانشجویان شهر یزد گفت: "من نخستین کسی خواهم بود که از این روابط حمایت می کنم."

(آیت الله) خامنه ای که در همه امور مملکتی حرف آخر را می زند گفت اگر روابط با امریکا را سودمند بداند، این کار را انجام خواهد داد.

روابط ایران و امریکا بعد از انقلاب اسلامی سال 1979 و تصرف سفارت امریکا در تهران بدست دانشجویان مبارز قطع شد.

همچنین خبرگزاری فرانسه در گزارشی به قلم "پی یر سله ریه" درباره سخنان رهبر انقلاب اعلام کرد: رهبر معظم ایران برقراری روابط بین امریکا و ایران را در شرایط کنونی منتفی دانسته است زیرا شرایط امریکا به ویژه در زمینه مسئله هسته ای برای ایران غیر قابل قبول است.

بر اساس این گزارش، رهبر ایران بدون انکه برقراری روابط کشورش با امریکا را در نهایت منتفی بداند، ارزیابی کرد که مزایای برقراری چنین روابطی، بدون تضمین امنیت در برابر هر گونه حمله امریکا قابل چشم پوشی است.

عالی ترین مقام کشور ایران در سخنرانی امروز خود در شهر یزد در مرکز ایران که از تلویزیون دولتی پخش می شد، تصریح کرد شرایط دولت امریکا به گونه ایست که برای ما برقراری روابط دو کشور ضرر خواهد داشت.

امریکا تعلیق برنامه غنی سازی اورانیوم را شرط برقراری گفتگوی مستقیم با ایران قرار داده است. شرطی که ایران آن را رد می کند.

رهبر معظم ایران در سخنرانی امروز خود تصریح کرد غنی سازی اورانیوم که غربی ها نگرانند مبادا از ان برای مقاصد نظامی استفاده شود موجب خودکفایی ایران در زمینه تامین سوخت نیروگاههای هسته ایش در اینده خواهد شد.

ایشان به خطری که کشور به علت فشارهای خارجی در این زمینه مواجه است نیز اشاره کرد و در همین رابطه این سئوال را مطرح کرد که اگر تحویل سوخت به ایران روزی قطع شود یا تحویل آن به شرایطی منوط شود، آیا ملت باید تسلیم شود؟

ایران در حال حاضر تنها یک نیروگاه در دست ساخت در بوشهر دارد که در صورت ساخت ظرفیت تولید هزار مگاوات برق را خواهد داشت و سوخت این نیروگاه را نیز که قرار است در اواخر امسال به بهره برداری برسد روسیه تأمین می کند.

رهبر معظم ایران نیز مانند محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران از کسانی که خواستار امتیازدهی ایران در خصوص پرونده هسته ای هستند به شدت انتقاد و مخالفت خود را با هر گونه امتیاز دهی در خصوص غنی سازی اورانیوم اعلام کرد.

سیاستمداران اصلاح طلب و محافظه کار مصلحت گرا، اخیراً درباره خطرهایی که ایران به علت سازش ناپذیری اش در مسئله هسته ای با آن مواجه است، هشدار داده بودند.

امریکا تاکنون استفاده از زور را برای متقاعد کردن ایران به توقف برنامه هسته ای اش منتفی ندانسته است اما برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور ایران و امریکا که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 بدین سو قطع شده است، منوط به حل و فصل شدن چند مسئله دیگر نیز هست.

اگر واشنگتن تهران را به حمایت از تروریسم و تهدید برای ثبات خاورمیانه متهم می کند ایران نیز به نوبه خود امریکا را به تلاش برای سرنگونی نظامش محکوم می کند.

رهبر عالی ایران افزود خصومت امریکا علیه اصول ملت ایران اعمال می شود و این خصومت ها از اول انقلاب اسلامی تاکنون ادامه دارد.

بسیاری از کارشناسان مسائل سیاسی معتقدند که تضمین امنیتی امریکا برای ایران شرط اولیه این کشور برای برقراری رابطه با امریکا است.

فرانس پرس همچنین در گزارش دیگری از تهران به "قلم استوارت ویلیامز" نوشت: آیت الله علی خامنه ای رهبر معظم ایران امروز پنجشنبه گفت ایران در ازسر گیری روابط با امریکا درحال حاضر هیچ نفعی نمی بیند اما درعین حال ازسر گیری روابط با این کشور را در آینده منتفی ندانست.

آیت الله خامنه ای در یکی از مهمترین سخنان خود درباره سیاست خارجی کشور ظرف چند ماه گذشته همچنین قول داد ایران فعالیت هسته ای حساس خود را انگونه که غرب خواستار آن است، متوقف نکند.

اگرچه دو کشور سال گذشته مذاکراتی را درباره امنیت در عراق برگزار کردند اما مشاجرات بین تهران و واشنگتن تند و با بدگمانی همراه بوده است. مذاکرات بین ایران و امریکا درباره عراق بالاترین سطح از مذاکرات بین دو طرف ظرف تقریباً 3 دهه گذشته به شمار می رود.

آیت الله خامنه ای گفت افزایش خصومت امریکا درقبال ایران ناشی از اظهارات شدیداللحن محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران و دیگر مقامات ایرانی علیه دشمن دیرینه این کشور نبوده است.